Dzieci uczą się tego, czego doświadczają:
Jeżeli dziecko żyje w atmosferze krytyki – uczy się potępiać.
Jeżeli dziecko żyje w atmosferze wrogości – uczy się walczyć.
Jeżeli dziecko musi znosić kpiny – uczy się nieśmiałości.
Jeżeli dziecko jest akceptowane i chwalone – uczy się doceniać innych.
Jeżeli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa – uczy się ufności.
Jeżeli dziecko żyje w atmosferze miłości- uczy się jak znaleźć miłość w świecie.
Nie wszystkie dzieci chętnie zabierają się do nauki. Wiele zwleka z zabraniem sie do pracy i odkłada
szkolne obowiązki na później, z niezadowoleniem siada do książek. Rodzice często zastanawiają się, w
jaki sposób zachęcić dziecko do nauki. Uciekają się przy tym do najróżniejszych metod:
moralizują (,,Ja w twoim wieku…”),
straszą (,,Do niczego w życiu nie dojdziesz”),
obiecują drogie prezenty, płacą za wypełnianie obowiązków szkolnych.
Z kolei dzieci, nie mając już nic do stracenia, podejmują walkę z rodzicami.
Metody te często okazują się jednak na dłuższą metę nieskuteczne. Co więc zrobić, aby nauka
przestała być dla dziecka uciążliwym obowiązkiem i stała się dla niego przyjemniejsza?
Jak rodzicie powinni postępować, aby zachęcić dziecko do nauki?
Każde dziecko jest inne i inne metody będą najlepiej się sprawdzać przy wspieraniu jego motywacji
do nauki, ale jest kilka uniwersalnych sposobów:
1. To, co pomaga dziecku zmobilizować się do pracy, to dobra organizacja czasu nauki. Bardzo
ważny jest stabilny harmonogram. Najlepiej, aby odrabiało je o stałej porze, w miejscu, gdzie
jest cicho i spokojnie, gdzie dziecko może się skoncentrować i nic go nie rozprasza, gdzie w
tle nie jest włączony telewizor. Przed przystąpieniem do nauki dobrze jest przygotować sobie
wszystkie książki i pomoce, tak aby później nie przerywać pracy. Wskazane jest również
rozdzielanie materiału na krótsze partie, włączanie przerw. Zwłaszcza w przypadku małych
dzieci, jest to bardzo ważne. Przerwę trzeba zrobić gdy dziecko zaczyna mieć problemy z
koncentracją uwagi, jest zmęczone.
2. Ważna jest systematyczność. Czasem dziecko po prostu nie wie, w jaki sposób zabrać się do
pracy. Kiedy trzeba napisać wypracowanie, rozwiązać kilka zadań z matematyki, przeczytać
lekturę wówczas naprawdę można się pogubić i zniechęcić. Podpowiedzmy dziecku, co może
zrobić, aby wykorzystać czas przeznaczany na naukę w sposób jak najbardziej efektywny.
Trudno jest w jeden dzień zrobić zadania z całego tygodnia ale kiedy naukę rozłoży się w
czasie, wówczas okazuje się, że wystarczy czasu, aby skutecznie opanować cały materiał.
Uczeń zachęcony do systematyczności sam szybko zauważy, że przyswajanie wiedzy
stopniowo i małymi partiami zajmuje stosunkowo niewiele czasu i nie wymaga zbyt dużego
wysiłku.
3. W systematycznej nauce znaczącą rolę odgrywają również rodzice. Są dla dziecka przykładem
i wsparciem, ale powinni je też kontrolować.
4. Duży wpływ na motywację ma także pozytywna ocena rezultatów własnej pracy. Każdy lubi,
gdy jego starania są doceniane. Pamiętajmy więc, aby zauważać nawet niewielkie osiągnięcia
dziecka i aby chwalić je nawet za drobne postępy. Nie stawiajmy dziecku zbyt wygórowanych
wymagań, swoje oczekiwania dostosujmy do jego możliwości. Dzieci różnią się między sobą
pod względem zdolności do nauki, więc nie każdy uczeń może mieć same piątki. Warto
doceniać nie tylko końcowy efekt pracy, ale również sam fakt przystąpienia do niej, wysiłek
wkładany w proces uczenia się. Jest to szczególnie ważne w przypadku słabszych uczniów,
którzy często pomimo dużego nakładu pracy i czasu osiągają nie zawsze zadowalające efekty.
Jeśli rodzice będą skupiać uwagę jedynie na niepowodzeniach dziecka, wówczas szybko straci
ono chęć do nauki. Najlepszy efekt da pochwała konkretna, wskazująca na pozytywne
działanie, a nie pochwała dziecka jako takiego np. „Świetnie obliczyłaś to zadanie z
matematyki”, „Znalazłaś bardzo dobrą drogę do rozwiązania tego zadania”, „Fantastycznie
narysowałaś to drzewo”, zamiast zdań typu: „Jak zawsze jesteś dobra z matematyki”, czy też
„Masz niezłe zdolności plastyczne”. Poza tym od czasu do czasu potrzebna jest też tzw.
marchewka, nagroda - najlepiej nie materialna. Nie powinno się natomiast płacić pieniędzmi,
dawać jakiegokolwiek upominku za każde dobre oceny, gdyż nie są to skuteczne metody na
dłuższą metę.
5. W nauce warto stosować różnego rodzaju techniki ułatwiające zapamiętywanie. Notatki z
wykorzystaniem różnych kolorów, podkreśleń i zabawnych rysunków, bazowanie na
skojarzeniach, robienie wykresów, map myśli. Wszelkiego rodzaju fiszki, czyli słowa klucze i
hasła w książkach, na tablicy, ścianie, biurku. To wszystko może pomóc dziecku lepiej i
bardziej trwale opanować materiał. (można pokazać przykład mapy myśli na projektorze).
6. Każdy uczeń w jakimś momencie swojej kariery szkolnej zadaje sobie pytanie: ,,Po co
właściwie tego wszystkiego się uczę?”. Pomóżmy więc dziecku dostrzec korzyści, jakie może
odnieść z posiadanej wiedzy, pokażmy mu, w jaki sposób powiązać ją z codzienną
rzeczywistością i jak wykorzystać ją w praktyce np. dziecko w szkole uczyło obliczać się pole
prostokąta, więc zapytajmy je czy mogłoby Wam pomóc policzyć ile metrów wykładziny,
parkietu muszą Państwo kupić do danego pokoju, gdyż w niedługim czasie mają Państwo
zamiar położyć nową wykładzinę. Dzieci stawiające sobie za cel zdobycie wiedzy lepiej się
uczą, czerpią większą przyjemność z nauki. Tutaj wsparcie rodziców i dawanie przykładu
własnym postępowaniem jest niezastąpione. Już samo okazanie zainteresowania może
zdziałać bardzo wiele. Zachęcajmy dziecko do rozmów, do myślenia, do wyrażania własnych
opinii. Rozbudzajmy w nim zainteresowanie otaczającym światem. Pokażmy mu, że nauka
naprawdę może być interesująca i przyjemna.
7. Nie wyręczajmy dziecka w odrabianiu lekcji. To bardzo ważne. Kiedy prosi o pomoc, nie
podawajmy mu gotowych rozwiązań, ale jedynie na nie naprowadźmy, udzielmy wskazówek,
wyjaśnijmy wątpliwości. Zachęćmy ucznia do samodzielności. Samodzielnie rozwiązane
zadanie może dostarczyć dziecku dużej satysfakcji, wzmacnia w nim również poczucie, że jest
w stanie poradzić sobie z trudnościami. Jest to szczególnie ważne, ponieważ uczeń
posiadający wiarę w swoje siły nie zraża się niepowodzeniami, a stawiane przed nim zadania
traktuje nie jak uciążliwe obowiązki, ale jak przyjemne wyzwanie, któremu jest w stanie
sprostać.
8. Współpracujmy ze szkołą - Pamiętajmy, że nauczyciel to sprzymierzeniec w procesie edukacji
dziecka.
9. Podsumowując, jeśli chcesz pomóc dziecku zwiększyć motywację do nauki:
podkreślaj znaczenie nauki w życiu człowieka
powtarzaj myśl, że nauka jest celem sama w sobie,
wyrażaj się pozytywnie o szkole i o nauczycielach,
doceniaj pracę i samodzielność,
dostrzegaj osiągnięcia dziecka,
nie krytykuj, nie oceniaj
pomagaj, ale nie wyręczaj,
nie wyśmiewaj niepowodzeń, ale wskaż jak można uczyć się na błędach,
nie stawiaj wymagań wobec dziecka ponad jego możliwości,
nie wyprzedzaj materiału szkolnego,
pokazuj praktyczne zastosowania informacji zdobytych w szkole,
wzbudzaj w dziecku zainteresowania wieloma dziedzinami życia,
stwórz warunki do poszerzenia wiedzy i doświadczeń dziecka,
pomagaj w rozwinięciu umiejętności potrzebnych w nauce (czytanie, zapamiętywanie,
notowanie, koncentracja uwagi i inne),
wspieraj!
Źródła:
1. Brophy. J – „Motywowanie uczniów do nauki”
2. Buchner. Ch- „ Sukces w szkole jest możliwy”
3. Hamer.H – „ Do efektywności nauczania”
4. Harmin. M – „Duch klasy”. Jak motywować uczniów do nauki?
